પોપ ફ્રાન્સિસે ગરીબો, દલિત અને સતાવણીવાળા, ખાસ કરીને ખ્રિસ્તી ધર્મના લોકોની હિમાયત કરવાનું પોતાનું મિશન બનાવીને લોકોના માણસ તરીકે નામના મેળવી છે. સામ્યવાદી રાજ્યમાં બિશપને પસંદ કરવા માટે પોપની સત્તાને અસરકારક રીતે ત્યાગ કરવા માટે, ચીન સાથે વેટિકનનો અહેવાલ કરાયેલ સોદો, તેથી વિશ્વાસુઓ, ખાસ કરીને ચીનમાં જ લોકોમાં આઘાત અને વિશ્વાસઘાતની લાગણીઓ સાથે મળી હતી.
આ નવો સોદો, જે એક વર્ષથી વધુ સમયથી કામમાં છે, તે માત્ર પ્રતીકાત્મક મહત્વ નથી. ધાર્મિક અભિવ્યક્તિ પર કડક પ્રતિબંધો હોવા છતાં – અને સરકાર દ્વારા દોરવામાં આવેલી રેખાઓની બહાર પગ મૂક્યા હોવાનું માનવામાં આવતા લોકો પર વારંવાર કડક કાર્યવાહી – ચીનમાં આશરે 12 મિલિયન કૅથલિકો સહિત અંદાજિત 70 મિલિયન અથવા તેથી વધુ ખ્રિસ્તીઓનું ઘર છે.
આ કરાર વેટિકન અને બેઇજિંગ વચ્ચેના લગભગ સાત દાયકાના વિખૂટા સંબંધોને અનુસરે છે, જેણે 1949માં સામ્યવાદીઓએ સત્તા સંભાળી તે પછી તરત જ રાજદ્વારી સંબંધો તોડી નાખ્યા હતા. ચીને 1957માં કેટલીક ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓને મંજૂરી આપવા માટે ચાઇનીઝ પેટ્રિયોટિક કેથોલિક એસોસિએશનની સ્થાપના કરી હતી, જો કે સરકાર દ્વારા કડક નિયંત્રણ કરવામાં આવ્યું હતું, રાજ્ય-મંજૂર બિશપની નિમણૂક સહિત.
આમાંના મોટાભાગના બિશપને કેથોલિક ચર્ચ દ્વારા શાસન સાથે સહયોગ કરવા બદલ બહિષ્કૃત કરવામાં આવ્યા હતા. જો કે, સામ્યવાદી સરકાર દ્વારા કેદ અથવા અન્ય સજાની સતત ધમકીઓ છતાં પોપને વફાદાર મોટા પ્રમાણમાં “અંડરગ્રાઉન્ડ” ચર્ચનો વિકાસ થયો છે.
આ પૃષ્ઠભૂમિ સામે જ નવો કરાર બહાર આવ્યો છે. જો કે કેટલીક વિગતો હજુ જાહેર કરવાની બાકી છે, તે ચર્ચના કાયદેસર રીતે માન્યતા પ્રાપ્ત બિશપ (અને ભૂગર્ભ ચર્ચના સભ્યો)માંથી બેને એક બાજુએ જવા માટે અને પોપને ચીનની સરકાર દ્વારા નિયુક્ત કરાયેલા સાત વર્તમાન બહિષ્કૃત બિશપને મંજૂરી આપવા માટે બોલાવશે. આગળ જતાં, રાજ્ય બિશપને નોમિનેટ કરવા માટે અધિકૃત કરવામાં આવશે, જોકે પોપ પાસે તેમના ઓર્ડિનેશન પર વીટો પાવર હશે.
તે જોવાનું સરળ છે, તો પછી, ચર્ચને વફાદાર રહેવા માટે આટલું જોખમ લેનારા ચીનમાં ઘણા વિશ્વાસુ લોકો હવે દગો કેમ અનુભવે છે. હોંગકોંગના સ્પષ્ટવક્તા કાર્ડિનલ જોસેફ ઝેને દાવો કર્યો હતો કે વેટિકન ચીનમાં કૅથલિકોને “વેચાણ” કરી રહ્યું છે. “સરકાર દ્વારા ગુલામ બનાવવામાં આવેલ ચર્ચ કોઈ વાસ્તવિક કેથોલિક ચર્ચ નથી,” ઝેન એક ન્યૂઝ કોન્ફરન્સમાં ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું.
અગ્રણી કેથોલિક યુનિવર્સિટીના પ્રોફેસરો, સંશોધકો, માનવાધિકાર કાર્યકરો અને વકીલોના જૂથે, મોટે ભાગે હોંગકોંગના, વિશ્વભરના કેથોલિક બિશપ્સને એક ખુલ્લો પત્ર પ્રકાશિત કર્યો છે જેમાં તેમને પ્રસ્તાવ પર પુનર્વિચાર કરવા માટે હોલી સી પર દબાણ કરવા વિનંતી કરવામાં આવી છે.
પત્રમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે, “ચીનમાં કોમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી, શી જિનપિંગના નેતૃત્વમાં, વારંવાર ક્રોસ અને ચર્ચનો નાશ કરે છે, અને દેશભક્તિ સંઘ ચર્ચ પર તેનું ભારે નિયંત્રણ જાળવી રાખે છે.” “ક્ઝીએ એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે પાર્ટી ધર્મો પર તેનું નિયંત્રણ મજબૂત કરશે. તેથી, ચર્ચ વધુ સ્વતંત્રતાનો આનંદ માણી શકે તેવી કોઈ શક્યતા નથી.”
ખરેખર, ચાઇનીઝ સરકારે તાજેતરના વર્ષોમાં ધાર્મિક અભિવ્યક્તિના તેના સતાવણીને વેગ આપ્યો છે, ચર્ચની ઇમારતોમાંથી ક્રોસ દૂર કરવાની ઝુંબેશ શરૂ કરી છે અને હજારો ચર્ચને તોડી પાડ્યા છે. ગયા મહિને તેણે ગોલ્ડન લેમ્પસ્ટેન્ડ ચર્ચનો નાશ કર્યો હતો, જે શાંક્સી પ્રાંતમાં 50,000 ભક્તોનું ઘર છે.
ફેબ્રુઆરી 1 ના રોજ, ધાર્મિક સ્વતંત્રતા પર હજુ પણ વધુ નિયંત્રણો અમલમાં આવ્યા, જેમાં ફરજિયાત નોંધણી અને પૂજા ઘરો અને ધાર્મિક શાળાઓની સ્થાનિક સરકારની મંજૂરી, અને ધાર્મિક શિક્ષકો, સ્ટાફ અને સ્થાનિક અધિકારીઓને ઑનલાઇન ધાર્મિક પ્રવૃત્તિની આવશ્યક જાણ કરવી.
શીએ એપ્રિલ 2016માં ધર્મ પર એક પરિષદમાં કરેલી ટિપ્પણીઓનો સારાંશ આપતાં, રાજ્યની સત્તાવાર પ્રેસ એજન્સી, સિન્હુઆ ન્યૂઝ એજન્સીએ અહેવાલ આપ્યો કે ધાર્મિક જૂથોએ “ધર્મના નેતૃત્વનું પાલન કરવું જોઈએ. [Communist Party of China]અને ચિની લાક્ષણિકતાઓ સાથે સમાજવાદી પ્રણાલી અને સમાજવાદને ટેકો આપે છે.”
“બીજા શબ્દોમાં,” ચાઇનીઝ ઇમિગ્રન્ટ હેલેન રેલે લખે છે ફેડરલિસ્ટ“ચીની સરકાર કોઈપણ ધર્મને ત્યારે જ સહન કરશે જો તે ચીનની સરકારને ભગવાન સમક્ષ મૂકે.”
આ કારણે સામ્યવાદી સરકાર ખ્રિસ્તી ધર્મના વિકાસને જોખમ તરીકે જુએ છે. તેનું નિયંત્રણ જાળવવા માટે, રાજ્યએ સરકાર પ્રત્યે ભક્તિની માંગ કરવી જોઈએ, ખાસ કરીને વિશ્વાસ, કુટુંબ અથવા વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતા પ્રત્યેની ભક્તિના ઉદ્ધત અને વિધ્વંસક વિચારોથી ઉપર.
ચીની રાજ્યને જોડવાની વેટિકનની આતુરતા, અને તે રીતે બેઇજિંગના શાસન હેઠળ રહેતા ઘણા કૅથલિકો સુધી વધુ સારી રીતે પહોંચવા માટે, સમજી શકાય તેવું છે. કમનસીબે, નવો કરાર ચાઇનીઝ કૅથલિકોને દગો આપશે જેઓ તેમની ભૂગર્ભ પૂજા દ્વારા ચર્ચ પ્રત્યે સાચા રહેવા માટે સતત તેમના જીવનને જોખમમાં મૂકે છે, જ્યારે દમનકારી ચીની સરકારને તેના ધાર્મિક ક્રેકડાઉનને વિસ્તૃત કરવામાં સક્ષમ બનાવે છે – આ બધું પોપ ફ્રાન્સિસ દ્વારા સત્તાવાર મંજૂરીના દેખાવ સાથે.
તેનો ઉદ્દેશ્ય ગમે તે હોય, આ ભાગ્યે જ કોઈ નેતાનું વિવેકપૂર્ણ કાર્ય હશે જે અત્યાચાર ગુજારનારાઓનો બચાવ કરશે.
